Akıllı Şehir Mobilyaları

Dr. Murat GEZER
Dr. Sabit TUNÇEL
Doç.Dr. Zeki CANDAN

Özet

Bilgi ve İletişim Teknolojisinde ortaya çıkan sürekli değişim ve gelişim, insan-bilgisayar etkileşimi, sosyal gelişim, sürdürülebilirlik ve şehir-bölge planlama gibi mevcut sorunları çözen yeni yaklaşımlara ön ayak olmaktadır. Teknolojinin geldiği son noktada kent yaşamına entegre olan dijitalleşme, çevremizde birçok alanda karşımıza çıkmaktadır. Endüstri 4.0’ın yapıtaşlarından olan IoT (Internet of Things – Nesnelerin İnterneti) altyapısının, gelecekte şehirlerin itici güçlerinden birisi olması beklenmektedir. Böylelikle şehirler daha akıllı ve kolay yaşanılabilir bir hale gelecektir.

Genel olarak “akıllı şehir” kavramı bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak, yeni nesil hizmetleri ve altyapıyı sunan şehir idaresi olarak tanımlanmaktadır. Akıllı şehirler kavramının hızla hayatımıza girdiği bu dönemde kamuya açık alanlarda kullanılan, kente çağdaş ve estetik görünüm kazandıran şehir mobilyaları da bu gelişime göre şekil almaktadır. Çöp kutuları, çöp konteynerleri, parklardaki oturma bankları ve otobüs durakları gibi kamusal alan içerisinde kullanılan tüm şehir mobilyaları, sensörler, kablosuz ağ, işlemciler ve mikro-denetleyicilerle donatılarak akıllı hale gelmektedir. Böylelikle akıllı mobilyalar vasıtası ile toplanan veriler işlenerek kentsel fonksiyonların iyileştirilerek tüm kaynakların daha verimli ve etkin kullanılması sağlanmaktadır. Bu verimli ve etkin kullanım sosyo-ekonomik fayda, şehir sakinlerine daha kaliteli hizmet, yaşam kalitesi yükselmesi gibi faydalar getirmektedir.

Bu çalışma kapsamında öncelikle “akıllı şehir”, “akıllı yeşil şehir” kavramlarının genel tanımlamaları yapılmış ve şehrin doğal yapısı ve tüm paydaşları ile bütünleşik akıllı kent mobilyası konseptinin neler olabileceği incelenmiş ve örneklendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Akıllı Şehir; Akıllı Yeşil Şehir; Endüstri 4.0; Akıllı Ürünler; Akıllı Mobilya; Kent Mobilyası

Smart City Furniture

Abstract

Continuous change and development in Information and Communication Technology is pioneering new approaches that solve existing problems such as human-computer interaction, social development, sustainability and city-regional planning.

Digitalization, which is integrated into city life at the last point where technology comes, appears in many areas around us. IoT (Internet of Things) infrastructure, which is one of the building blocks of Industry 4.0, is expected to be one of the driving forces of cities in the future. In this way, cities will become more intelligent and livable. The concept of “smart city” is defined as the city administration, which provides the next generation services and infrastructure by using information and communication technologies. In this period when the concept of smart cities entered our lives, the city furniture, which is used in public spaces and gives the city a contemporary and aesthetic appearance, takes shape according to this development. In these periods in which the concept of smart cities entered our lives, the city furniture, which is used in public spaces and gives the city a contemporary and aesthetic appearance, takes shape according to this development. All city furniture used in public areas, such as garbage cans, garbage containers, seating benches in parks and bus stops, are equipped with sensors, wireless networks, processors and microcontrollers to become smart. In this way, data collected through smart furniture is processed, and urban functions are improved, and all resources are used more efficiently and effectively. This efficient and efficient use brings benefits such as socio-economic benefit, higher quality service to city residents and quality of life.

Within the scope of this study, first of all, the definitions of “smart city” and “smart green city” were made and natural structure of the city and the concept of smart urban furniture integrated with all its stakeholders are examined and exemplified.

Keywords: smart city, smart green city, Industry 4.0, smart products; smart furniture; urban furniture

1. Giriş

Kaya Kentleşme ve Kentlileşme adlı çalışmasında şehirleri; “İnsanların bir arada yerleşik olarak hukuki, siyasi, iktisadi ve içtimai bir birim olarak yaşadığı yerleşim alanlarına” olarak tanımlamıştır (Kaya, 2016). İnsan oğlunun iklim değişiklikleri nedeniyle avcı-toplayıcı yaşamı bırakıp tarım devrimi olarak adlandırılan dönemde tarım yapmak için yerleşik hayata geçmesi ile kalıcı yerleşim merkezleri kurulmaya başlamıştır (Harari, 2015).Tarım ile uğraşan toplumlar bir süre bu yerleşim yerlerindeki insan nüfusunun artması, toplum yapısındaki farklılaşma ve değişimler ile birlikte belli bir örgütsel bir yönetim sahip bulunulması ve sanayiye yönelik ekonomik faaliyetlerde uzmanlaşması sonucu şehirleri oluşturmaya başlamıştır (Kaya, 2016). Asıl sanayide uzmanlaşma Birinci sanayi devrimi olarak adlandırılacak olan dönemde 18’inci yüzyılın sonuna doğru buhar gücünün fabrika ve o dönemin önemli taşıma aracı olan demir yollarında kullanılması ile birlikte makinalar insan yaşamında ve sanayide yeni teknolojilerin kullanılmasına yol açmıştır (Eğilmez, 2017).

Üretim sistemlerinde elektriğin kullanılması ile montaj hatlarının yaygınlaşması ile seri üretimdeki artış sağlanmış ve bu dönem ikinci sanayi devrimi olarak adlandırılmıştır. 1970’ler de üçüncü sanayi devrimi olarak nitelendirilen dönemde programlanabilir mantıksal denetleyicilerden yararlanılmış ve artık imalatta bilgisayarlar kullanılmaya başlanmıştır. Almanya’nın Hannover şehrinde 2011 yılında ortaya atılan Endüstri 4.0 deyimi ile artık dördüncü sanayi devrimine girmiş bulunduğumuzun tartışıldığı bu dönemde, Dünya Ekonomik Forumunun kurucusu Klaus Schwab dördüncü sanayi devriminin sadece akıllı ve bağlantılı makineler ile sınırlandırılmaması gerektiğini belirtmiştir. Schwab’ göre 4. Sanayi devriminde fiziksel, dijital ve biyolojik ortamların karşılıklı etkileşmektedir (Schwab, 2017). Bu devrimler gelişmiş olan ülkelerde şehirleri yaşam için cazip hale getirmiştir (Eğilmez, 2017). Ülkemizde iş sahalarının şehirlerde olması ile kırsal alanlardan şehirlere göçler sonucunda özellikle 1950’lerden bu yana büyük artış gözükmüştür (Sağlam, 2006).

Şehirleşme ile birlikte nüfusun artması sonucunda alt yapıların planlanması, işletilmesi ve bakımı her geçen gün daha önemli hale gelmektedir. Şehirlerin aşırı nüfus ve plansız gelişmeleri beraberinde birçok problemi getirmektedir. Günümüzde şehir denildiğinde akla planlı bir yapılanmaya, temiz havaya, geniş yeşil alanlara ve zengin kültürel fonksiyonlara sahip olan bir yerleşim yerleri yerine trafik sıkışıklığı, plansız yapılaşma, hava kirliliği, yeşile hasret mekânlar, oyun oynayacak alan bulamayan çocuklar ve benzeri olumsuzlukların olduğu yerler olarak akla gelmektedir (Kaya, 2016).

IoT, uygulama gereksinimleri esas alınarak farklı akıllı çevrelere entegre edilebilir. IoT kökenli akıllı çevreler, ana alanlarda sınıflandırılmıştır. Bunlar, aşağıdaki şekilde gösterilmiştir (Ahmed ve diğ. 2016).

Geçmişte ve günümüzde olduğu gibi gelecekteki şehir yaşamı içeresinde bulunan tüm kritik ve kritik olmayan altyapıların güvenli ve emniyetli hale getirilmesi en önemli problemlerden biridir. Bu bakımdan şehre ait tüm alt yapılarına ait temel fonksiyonlar vatandaşlara daha iyi hizmet verebilmesi için kaynakların optimize bir şekilde akıllı ve hızlı şekilde yönetilmesi ve izlenmesi gerekmektedir (Lara, Costa, Furlani, & Yiğitcanlar, 2016).

Bu ihtiyaçlara yönelik çözümler akıllı şehir sözcüğü ile ifade edilmektedir. Akıllı şehir kavramı şehirlerin veriye ve iletişime dayalı olarak şehrin planlanması, yönetimi, işletilmesi ve politikalarının oluşturulması için kullanılmaktadır.  Daha açık bir ifade ile bir şehrin içeresindeki tüm altyapıların yeni teknolojilerden yararlanarak ve özellikle IoT teknolojileri kullanılarak anlık olarak algılanarak ve algılanan tüm verinin anlık şekilde işlenerek bilgiye dönüştürülüp kullanılması olarak söylenebilir. Uzun vadede akıllı şehirlerin içeresinde bulunan tüm sistemler ve tüm alt yapılar ihtiyaç duydukları enerji sağlanması dahil olmak üzere fiziksel çevresi etrafındaki su, hava kalitesi gibi bilgileri toplayacak ve gerekli duyulan bilgilere dönüştürecektir.

2. Akıllı Şehirler

Bu kısımda bir akıllı şehrin oluşması için gerekli temel kavramlardan bahsedilecektir. Öncellikle ister akıllı şehir olsun ister akıllı uygulama olsun bilgiye ulaşabilmek için veriye ihtiyaç duyulmaktadır. Veriyi işlenmesi gereken ham ve örgütlenmemiş gerçekler olarak ele alınabilir. Veriler yapılandırılmış, yapılandırılmamış ve yarı yapılandırılmış halde bulunmaktadır. Günümüzde veri çok büyük ortamlarda ve birçok değişik kaynaktan toplanmaktadır. Bu toplanmış olan verilerin saklanması, yönetilmesi ve işleme kapasitesi açısından klasik yöntemlerden farklı olduğu için tanım genişletilerek büyük veri şeklinde adlandırılmaktadır (Doğan & Arslantekin, 2016). Akıllı şehir uygulaması gerçekleştirme için verinin önce toplanması ve ardından işlenmesi gerekmektedir. Genel olarak akıllı şehirlerdeki verilerimiz sensör adı verilen fiziksel ortam (sıcaklık, basınç, uzaklık vb.)  ile elektronik cihazları birbirine bağlayan ve ortama ait değişkenleri veri olarak toplayan algılayıcılar vasıtası ile toplanmaktadır. Sensörler vasıta ile toplanmış olan verilerin yani makineden makinaya bilgi aktarımı (M2M) geniş bant üzerinden yapılmaktadır. Geleneksel bilgi iletişim ağlarından farklı olan ve hızlı yeni nesil iletişim teknolojilerin kullanıldığı çok kanallı haberleşme ağlarına geniş bant adı verilmektedir hatta bu ağlar günümüzde 5G teknolojisinin gelmesi ile ultra geniş ağ olarak adlandırılmaktadır (Petrocchi, ve diğerleri, 2017). Akıllı şehirlerde veri toplama için kullanılan bir başka teknoloji aygıtlara eklenmiş olan kodları otomatik olarak algılayarak veriye dönüştüren Radyo Frekanslı Tanımlama adı verilen RFID teknolojisidir (rfid-wiot-tomorrow, 2017). Günümüzde yoğun şekilde sensörlerin ve geniş ağların kullanılması aygıtların insanların fiziksel müdahele etmesine gerek duymadan birbirileri arasında işlenmiş veri (bilgi) oluşturmaları ve bu bilgileri alışverişinde otomatik seçim yaptıkları yapılara Nesnelerin İnterneti ya da kısaca IoT (Internet of Things) adı verilmektedir. Bu teknolojilerin bir şehrin içerisinde sosyal, kültürel, siyasi, toplumsal ve ekonomik anlamda kullanılması o şehrin akıllanması anlamına gelmektedir. Böylelikle şehirde yaşayan vatandaşlar kendilerine sunulmuş olan kamusal hizmetlerden 7/24 her an yararlanabilecektir. Avrupa Birliği’nin kabul ettiği ve Boyd Cohen’in tasarlamış olduğu “Akıllı Şehirler Çarkı” metodolojisi (Şekil 1) akıllı şehrin Akıllı Yaşam (Smart Living) , Akıllı Ulaşım (Smart Mobility), Akıllı Toplum (Smart People), Akıllı Çevre (Smart Enviroment), Akıllı Ekonomi (Smart Economy) ve Akıllı Yönetim (Smart Governance) bileşenlerinden oluşmaktadır (Soe, 2017). Bu bileşenlere ait göstergeler Akıllı Şehirler Çarkı’ndan oluşturularak Tablo 1’de gösterilmiştir. Bütün bu göstergeler yukarıda belirtilmiş olan teknolojileri kullanarak şehirdeki insanların yaşam kalitelerini artırmayı hedeflemektedir.

 

Akıllı şehir kavramı; yukarıda da izah edildiği üzere yenilikçi bir yaklaşım ile teknolojiyi doğru kullanarak yaşanılan sorunların çözümüne katkı sunan; muhtemel sorunları önceden sezinleyerek oluşmasına engel olan veya minimize eden; sosyal yaşamı kolay, güvenli, sağlıklı ve keyifli hale getiren; tüm canlıları sosyal bir varlık olarak ele alarak sürdürülebilir yaşamsal şehir döngüsünü sağlayan oldukça geniş bir perspektiftir.

Şehirlere gerekli bazı yatırımlarım yapılması suretiyle insanların daha çok keyifle zaman geçirmek isteyeceği akıllı şehirler ortaya konabilir. İspanya’nın Barselona şehrine yeni akıllı şehir yatırımları yapılmıştır. Bu kapsamda IoT’yi destekleyen ücretsiz yüksek hızda Wi-Fi sağlayacak şekilde, şehir baştan başa fiber optik ağlarıyla donatılmıştır. Akıllı su, akıllı ışıklandırma ve akıllı park yönetimi entegrasyonu sayesinde Barselona şehri 75 Milyon € gibi ciddi bir kaynak tasarrufu sağlamıştır. Buna ilaveten akıllı teknolojiler sektöründe 47.000 yeni istihdam yaratılmıştır. Hollanda’nın Amsterdam şehrinde IoT tabanlı bir sistemin denemeleri gerçekleştirilmiştir. Burada trafik akışı, enerji kullanımı ve toplum güvenliği alanlarında iyileştirmeler sağlamak üzere gerçek zamanlı veriler izlenmiş ve ayarlamalar yapılmıştır. Amerika Birleşik Devletlerinin öne çıkan şehirlerinden Boston ve Baltimore’da şehrin birçok noktasına akıllı çöp konteyner/kutuları yerleştirilmiştir. Bunlar ise doluluk oranları ve diğer bazı bilgileri anlık izleyip ilgili yerlere aktarmaktadır. Böylece şehirdeki çöplerin hem zamanında toplanması sağlanmakta hem de temizlik görevlilerinin en verimli bir çöp toplama rotasında çalışmalarını sürdürmelerine katkı sunulmaktadır.

Akıllı teknolojiler gelişmeye devam ettikçe ve şehir merkezleri genişledikçe bunların her birisi diğeriyle daha etkileşimli olacaktır. Örnek olarak; Birleşik Krallık (UK) gelecek gelişmelerde akıllı teknolojileri entegre etmeyi planlamakta ve ülkenin gelişimi noktasında daha iyi kararlar alınmasında büyük veriyi kullanmayı hedeflemektedir. Çünkü daha iyi kararların alınması, şehrin/ülkenin ekonomisinin hızla yükselmesine katkı sunabilir. Toplumsal hizmet sistemlerinin gelişmesinin potansiyeli, diğer bir ifadeyle yaşam kalitesinin artması ve maliyetlerin azalması, akıllı şehirlere olan talebi artıracaktır (Forbes, 2020).

3. Mobilya Kavramı

Mekân ve fonksiyonelliğine göre çeşitli tanımlamalar ile sınıflandırılan mobilya kavramında öncelik insanların beklentilerini karşılamaya yöneliktir. Öncelikle iç mekân, dış mekân, ıslak hacimler ve sosyal mekânlarda kullanılan mobilyalar olarak mekânsal ayrım yapabiliriz. Bunun devamında oturma grupları, depolama grupları, çalışma grupları ve bölücü veya yüzey kaplayıcı olarak gruplanabilir. Temelde mobilya, insanların günlük yaşam faaliyetlerinde sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılayabilecek ahşap, metal, cam, plastik, kompozit malzemelerden oluşan estetik kullanımlı eşyaların tümü olarak tanımlanabilir. Bu çalışma kapsamında dış mekân mobilyaları kavramında şehir mobilyaları ele alınacaktır.

Endüstri 4.0’ın unsurlarının gelişimi ile birlikte, çeşitli endüstri dallarında uygulama alanları da beraberinde ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında ülkemiz ekonomisi içinde 4. sırada yer alan Türkiye Orman Endüstrisi de gelmektedir. Endüstri 4.0’ın orman ürünleri endüstrisi/ahşap endüstrisi/mobilya endüstrisi içinde çok sayıda Ar-Ge ve inovasyon uygulama alanı bulunmaktadır. Bu konuda yapılan çeşitli bilimsel makaleler, bildiriler, projeler, patentler ve sanayi çalışmaları yer almaktadır (Ocak ve diğ. 2016; Tunçel ve Candan 2017; Tunçel ve diğ. 2017a; Tunçel ve diğ. 2017b; Tunçel ve diğ. 2017c; Ocak ve diğ. 2018; Tunçel ve diğ. 2018a; Tunçel ve diğ. 2018b; Tunçel ve diğ. 2018c; Tunçel ve diğ. 2018d; Tunçel ve diğ. 2019).

3.1. Şehir Mobilyası

Şehirler birçok mekânın birbiri ile etkileşimde olduğu ve donatı alanları ile etkileşimin sağlandığı mekânlar bütünüdür. Mekânı oluşturan ögelerden biri de şehir mobilyalarıdır. Şehirlerin donatı alanlarında fonksiyonel ve estetik ihtiyaçları karşılamanın yanı sıra şehire kimlik kazandıran bir işlevi de üstlenmektedir. Tüm bunlar tasarım sürecinde göz önüne alınmalı, şehrin kimliği ve şehrin mimari yapısı ile uyumlu, imgesel değerler taşımalıdır (Sakal, 2007).

Şehir mobilyaları metal, cam, beton ve ahşap malzemelerin tasarımsal bütünlüğü ile ortaya çıkan insanların dinlenme, korunma, bekleme vb. fonksiyonlarını yerine getirebilecekleri işlevlere sahip donatı elemanlarıdır.

Şehir mobilyalarının imalatında; mobilyanın kullanım yerine ve beklentileri karşılama durumuna göre; ahşap kökenli malzemeler, metal ve plastik malzemeler, beton, cam ve kompozit malzemeler kullanılmaktadır. Konstrüksiyonun belirlenmesi kullanılacak malzemenin tespiti gibi unsurlarda mekânın niteliğine ve kimliğine uygunluğu göz önüne alınmalıdır (Dilik & Gürsoy, 2017).

3.2. Akıllı Şehir Mobilyası

Özellikle insanların hayatını kolaylaştırıcı çözümler barındıran, engelli bireylerin kolay kullanımına olanak veren, yenilenebilir enerji kaynakları ve teknolojik donanıma sahip, etkileşimli şehir mobilyalarıdır. Tasarımın bütünselliğinde yenilikçi ve çevresel çözümler barındıran bu mobilyalar işlevselliklerinin yanı sıra kişilerin dünyasında psikolojik açıdan olumlu etki bırakması açısından özgün içerikler barındırmaktadır. Ayrıca şehrin ağ sistemine bağlı bulunduğu mekân ve çevre hakkında bilgilendirme, bilgilendirme, yönlendirme yapabilen, sosyal ve kültürel açıdan gerekli ihtiyaçlara yanıt verebilecek alt yapıya sahip olabilecek unsurlar içermektedir. (Najafidashtape, 2018)

Günümüzde bu fonksiyonelliğe sahip şehir mobilyası tasarımları dünya genelinde kullanıma başlandığı, ülkemizde ise son dönemlerde bu konuda ülkemizde de birçok farklı konseptlerde yenilenebilir enerji kullanan, şehir mobilyaları tasarlanmaktadır. Özellikle ulaşım ağları ile ilgili interaktif bilgilendirme panoları, elektrik enerjisi kullanılarak şarj edilebilen banklar (Şekil 4) veya duraklar günlük hayatımızda karşılaşmaya başladığımız şehir mobilyalarından dır.

Şekil 6’da akıllı çöp kovası, içinde barındırmış olduğu özel akıllı bir sistem sayesinde çöpün doluluk oranını ilgili görevlilere bildirmek suretiyle çöplerin daha etkin toplanmasına yardımcı olmaktadır. Buna ilaveten herhangi bir yangın vb. durumunu ise önceden belirleyip ilgili mercilere haber etmektedir.

Kuzey İrlanda menşeli özel bir şirket, akıllı bir bank geliştirmiş ve Amerika Birleşik Devletlerinde Washington kentinde uygulamaya başlamıştır. Burada akıllı şarj, USB, güneş enerjisi, WiFi gibi üniteler yer almaktadır. Bahsi geçen firma hem özel sektör hem de toplumsal kullanım için geliştirdiği ürünlerini 22 ülkeye ihraç etmektedir (The Irish Times, 2020).

4. Sonuç ve Öneriler

4. Endüstri 4.0’ın bir unsuru olan yapay zeka, hemen hemen her gün televizyonlar ve diğer medya araçlarında gündeme gelerek toplumda ve sanayide iyice bilinirliği artmakta ve uygulama alanları yaygınlaşmaktadır. Hiç şüphesiz ki ülkemiz ekonomisinin lokomotif sektörlerinden, ithalatından daha fazla ihracatı olan, geniş istihdam yaratan mobilya endüstrisi de bu önemli devrimsel süreçten geri kalmamalıdır. Tasarıma ilaveten akıllı sistemlerin mobilyalara entegre edilmesi ile yükte hafif pahada ağır, diğer bir ifadeyle katma değerli mobilyaların üretilmesi ve bu vesileyle ihracatının yapılarak ülkemize döviz kazandırması söz konusudur.
5. Üniversitelerde Endüstri 4.0 ile ilgili çeşitli ön lisans/lisans/lisansüstü programlar açılması yetişmiş insan kaynağı sağlama noktasında yarar getirecektir. Özellikle meslek liseleri de bu sürece dahil edilerek katkı sağlanmalıdır.

• Büyükşehir Belediyeleri, Belediyeler, çeşitli sivil toplum kuruluşları, sanayi kuruluşları, üniversiteler birlikte ortak Ar-Ge ve inovasyon projeleri gerçekleştirmelidir.

1. Konu ile ilgili Avrupa Birliğinin ciddi fonları bulunmaktadır. Ortak proje önerileri sunularak uluslararası konsersuyumlar oluşturulmalıdır.
2. TÜBİTAK ve Kalkınma Ajansları’nın Endüstri 4.0/Akıllı Şehirler/Akıllı Mobilyalar bağlamında proje çağrıları açması yararlı olacaktır.
3. Üniversitelerde lisans ve lisansüstü dersler konulmalı, ilgili konularda tezler yaptırılmalıdır.

• Akıllı şehir mobilyalarının tasarlanıp üretilip uygulamaya konulabilmesi için Ar-Ge & İnovasyon & Tasarım Merkezleri kurulabilir. Orman Endüstri Mühendisleri, Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri, Mimarlar, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü Mezunları, IT Uzmanları, Bilgisayar Mühendisleri, Yazılım Mühendisleri, Elektrik/Elektronik Mühendisleri, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Mezunları, İnşaat Mühendisleri, Kimya Mühendisleri ortak akılla entegre olarak çalışarak kaliteli, işlevsel, ekonomik ve toplumsal değer yaratan projeleri ortaya koymalıdırlar.
  

  5846 sayılı yasa gereği lütfen gerektiği gibi kaynak göstermeden alıntı yapmayınız.!

  Bu yayın İBB Ağaç ve Peyzaj AŞ tarafından organize edilen “İstanbul Yeşil Alanlar Çalıştayı”’n da Bildiri olarak sunulmuştur. 2020

Kaynaklar

Ahmed, E., Yaqoob, I., Gani, A., Imran, M., Guizani, M. (2016). İnternet-of-the şeyler tabanlı

akıllı ortamlar: son teknoloji, sınıflandırma ve açık araştırma zorlukları. IEEE Kablosuz İletişim 23, 10-16.

Dilik, T., & Gürsoy, S. (2017). Kent Mobilyasında Ahşpa Malzeme Kullanımı ve Seçimine Yönelik Güncel Bir Değerlendirme . 4. Uluslararası Mobilya ve Dekorasyon Kongresi (pp. 237-246). Düzce: Düzce Üniversitesi.

Doğan, K., & Arslantekin, S. (2016, Temmuz 23). Büyük Veri: Önemi, Yapısı ve Günümüzdeki Durum. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dergisi, 56(1), 15-36.

Eğilmez, M. (2017, Mayıs). Endüstri 4.0. Retrieved Ocak 2020, from http://www.mahfiegilmez.com/2017/05/endustri-40.html

Forbes (2020). Akıllı şehirler: Kentsel gelişimin geleceği. https://www.forbes.com/sites/jamesellsmoor/2019/05/19/smart-cities-the-future-of-urban-development/#1ba7ced92f90

Izmirmag (2019), Bornova’da Çevre Dostu Banklar, Retrieved Ocak 2020,https://www.izmirmag.net/2019/01/bornovada-cevre-dostu-banklar.html

Harari, N. Y. (2015). Hayvanlardan Tanrılara - Sapiens. İstanbul: Kolektif Kitap.

Kaya, E. (2016). Kentleşme ve Kentlileşme. Retrieved from Erol Kaya: http://erolkaya.com/wp-content/uploads/kitaplar/kentlesme-ve-kentlilesme.pdf

Lara, PA, Costa, ME, Furlani, ZT ve Yiğitcanlar, T. (2016). Önemli olan akıllılık: akıllı şehirlerin kapsamlı ve insan merkezli bir karakterizasyonuna doğru. Açık İnovasyon Dergisi: Teknoloji, Pazar ve Karmaşıklık, 2 (8) , 1-13.

Najafidashtape, A. (2018). Ulaşım Aktarma Merkezlerinde Akıllı Kent Mobilyaları. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 63-74.

Petrocchi, A., Raffo, A., Avolio, G., asukasik, K., Resca, D., Vannini, G.,. . . Schreurs, D. (2017). IoT için ultra geniş bant algılama kartı. 2017 13. Uluslararası Telekomünikasyonda İleri Teknolojiler, Sistemler ve Hizmetler Konferansı (TELSIKS). Nis: IEEE.

RFID WIOT-yarın. (2017, 28 Ağustos). rfid-wiot-tomorrow.com . Ocak 2020'de, dünyanın en akıllı şehirlerinden RFID ve kablosuz IoT'ye güveniliyor: https://www.rfid-wiot-tomorrow.com/de/smart-cities-machen-auf-rfid-wireless-iot-157

Sağlam, S. (2006). Türkiye'de İç Göç Olgusu ve Kentleşme. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD)(5), 33-44.

Sakal, A. (2007). Ankara'da Kentsel Donatıların Peyzaj Planlama ve Tasarımı Açısından Analizi ve Değerlednirilmesi. YAyınlanmamış Yüksek Lsians Tezi. Ankara, Türkiye: Ankara Üniversitesi.

Schwab, K. (2017). Dördüncü Sanayi Devrimi. Londra: Penguen Kitapları Ltd.

Soe, R.-M. (2017). FINEST Twins: sınır ötesi akıllı şehir çözümleri platformu. 18. Uluslararası Dijital Hükümet Araştırmaları Konferansı (s. 1-6). Eyalet Adası, Ny: ACM.

Irish Times (2020). Bağlantılı sokak mobilyası üreten Kuzey İrlanda firması ABD'ye genişliyor. https://www.irishtimes.com/business/commercial-property/northern-ireland-firm-making-connected-street-furniture-expands-to-us-1.3543536.

Tuncel, S., Satir, A., Candan, Z. 2019. Ahşap endüstrisinde yenilikçi yaklaşımlar. Ağaç Endüstrisi ve Mühendisliği 1 (2): 81-87.

Tuncel, S., Candan, Z., Satir, A. 2017. Mobilya endüstrisinde gelecek vizyonu: Endüstri 4.0. Journal of Advanced Technology Sciences 6(3): 152 – 159.

Tuncel, S., Candan, Z., Gezer, M., Seker, M. 2018. Mobilya endüstrisinde tüketici davranışlarının belirlenmesinde inovatif bir yöntem: Yüz tanıma sistemi. 5th International Furniture Congress, November 1-4, 2018, Eskisehir, TURKEY.

Ocak, O., Tuncel, S., Satir, A., Candan, Z. 2018. Ahşap endüstrisinde ERP sistemlerinin endüstri 4.0 entegrasyonu. 5th International Furniture Congress, November 1-4, 2018, Eskisehir, TURKEY.

Tuncel, S., Candan, Z., Satir, A., Laci, M. 2018. Endüstri 4.0 yaklaşımı ile maliyetlendirme uygulamaları. Uluslararası Orman Ürünleri Kongresi (ORENKO 2018), 26-29 Eylül 2018, Trabzon, TÜRKİYE.

Tuncel, S., Satir, A., Candan, Z. 2018. Ahşap endüstrisinde yenilikçi yaklaşımlar. Uluslararası Orman Ürünleri Kongresi (ORENKO 2018), 26-29 Eylül 2018, Trabzon, TÜRKİYE.

Tuncel, S., Candan, Z., Satir, A. 2018. Ahşap işlemede inovatif yaklaşım: Endüstri 4.0. AİMSAD 2. Ağaç İşleme Teknolojileri Paneli – İzmir 2018, 12-13 Nisan 2018, Izmir, TURKEY.

Tuncel, S., Candan, Z., Satir, A. 2017. Mobilya endüstrisinde gelecek vizyonu: Endüstri 4.0. 4th International Furniture and Decoration Congress, October 19-21, 2017, Duzce, TURKEY.

Tuncel, S., Candan, Z. 2017. Orman ürünleri sanayinde endüstri 4.0. 2023’e Doğru 4. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu, 4 Aralık 2017, Antalya, TURKEY.

Tuncel, S., Candan, Z., Satir, A. 2017. Orman ürünleri endüstrisinde inovasyon yönetimi. 2023’e Doğru 4. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu, 4 Aralık 2017, Antalya, TURKEY.

Ocak, O., Unsal, Z., Akkus, O., Candan, Z. 2016. Mobilya Endüstrisinde Akıllı Teknolojiler. Ahşabın Tasarım Serüveni Sempozyumu, 23-24 Ekim 2016, TUYAP, Istanbul, TURKEY.