Deniz Araçlarının Dekorasyonunda Kullanılan Malzemelerin Özellikleri
Dr. Sabit Tunçel (Mba) Ağaçişleri End.Y.Müh. www.sabittuncel.com
1. Giriş
Tekne mobilyası ev veya ofis mobilyalarına göre farklı kısıtlara sahip doğal şartlara ve sürekli hareket halindeki bir zemine uygun olmasının yanı sıra, UV dayanımı ve korozyona karşı mukavemeti yüksek olmalıdır. Sürekli nemli ortama maruz kalacak olan mobilyaların su ile problemi olmaması gerekir. Kullanılacak malzeme suya karşı mukavemet kazandırılmış olabileceği gibi, karakteristik özelliği suya dayanıklı olan malzemeler tercih edilmelidir. Bilindiği gibi ahşap malzeme nefes alan ve sürekli yaşayan bir malzeme olması nedeni ile bulunduğu ortamın nemine göre su ve ısı alışverişi yapmaktadır. Bu sebeplerden dolayı kullanılacak malzeme seçimi ve uygulanacak detaylarda önem kazanmaktadır. Tekne dekorasyonunda kullanılan ahşap, tekstil ve metal ürünlerin seçiminde belirtilen temel kriterler ele alınarak ana materyal belirlenir devamında ise kullanım yeri ve teknik detaylara göre oluşan alt kriterler malzemenin nihai seçimine etki eder.
2. Ahşap Malzeme
Özellikle gezi teknelerinde dekorasyonun temel malzemesi ahşaptır. Bu bağlamda kullanılacak ahşap malzemenin seçiminde nelere dikkat edileceği ve hangi tür ahşabın kullanılacağına kısaca değinirsek. Tekne dekorasyonunda kullanılacak ahşap malzemenin rutubetli ortamda kolay mantar oluşturmayan türlerden seçilmesi ahşabın ömrünün uzun olması ve istenmeyen kötü kokuların oluşumunu önleyecektir. Özellikle iç mekân mobilyalarında yaygın olarak kullanılan kayın ağacının kerestesi deniz taşıtlarında tercih edilmemelidir. Kayın kerestesi rutubetli ortamda mantar oluşumu ve ardaklanma yapması nedeni ile hızla çürüme eğilimi göstermekte ve yüzey verniğinin kaybolması ile birlikte rutubetli ortamda kararma yapacağı gibi istenmeyen kötü koku oluşumuna da neden olmaktadır.
2.1. Ahşabın Özellikleri
Kullanılacak ahşabın bünyesinde tanen maddesinin fazla olması önemli tercih sebeplerinden olmalıdır. Ahşabın bünyesinde bulunan tanen sayesinde kısmen zararlılardan korunmaktadır. Bir diğer dikkat edilmesi gereken özellik ise kullanılacak ahşabın liflerinin uzun ve yıllık halkalarının sık olması mukavemetini arttıracağı için tercih edilmelidir. Bir diğer özellik ise tutkal ve vernik tutma mukavemeti yüksek malzeme olmalıdır. Nemli ortamda vernik ahşap yüzeyinden ayrılmamalıdır.
Tekne mobilyalarında bu özellikleri bünyesinde barındıran ahşap malzemenin kullanımı tercih edilmelidir. Böylece yapılacak olan mobilya daha uzun ömürlü ve dayanıklı olacaktır. Özellikle doku ve estetik anlamda Maun (akaju), Okume, Huş ağaçlarının kullanımı yaygındır. Bunların yanı sıra yerli ağaç türlerinden Meşe ve Kestane tercih edilen ağaç türlerindendir. Özellikle güvertelerde yaygın olarak teak ağacının kerestesi kullanılmakta. Teak ağacının tercih edilme nedeni ise, yoğunluğunun fazla olması nedeni ile mukavemetinin çok yüksek olması, suya karşı yüksek direnç göstermesi ve ıslandığında kaydırmaması önemli tercih nedenlerindendir. En önemli özelliği ise boya ve vernik kabul etmemesine karşın yapısal özellikleri nedeni ile ham halde kullanılmaktadır. Tekne bakıma alındığında özel teak yağı ile bakım yapılarak uzun yıllar kullanılabilecek bir malzemedir.
Masif ahşap kullanımının tercih edildiği durumlarda ahşabın çalışmasını yani ısı ve nem alışverişini minimum seviyelere çekebilmek için veya stabil-e en yakın hale getirebilmek için. Kerestenin Vakum kurutma yöntemi ile kurutulmuş olmasında fayda vardır. Kullanılacak malzemede stabiliteyi sağlayabilmek adına genellikle kontrplak ve kontratabla türü levha ürünleri tercih edilmektedir. Böylece ortamda bulunan nemden dolayı ahşabın çalışması teknik olarak önlenmektedir.
Zemin kaplama malzemelerinde suya karşı mukavemetinin yüksek olması nedeni ile ısıl işlem görmüş ahşap malzemelerinde kullanımı görülmektedir. Ancak ısıl işlem görmüş ahşap malzemenin çivi ve vida tutma mukavemetinin zayıf olması neden ile mobilya yapımında tercih edilmemelidir. Resim 1.’de ahşaba kazandırdığı özellikleri incelediğimizde kimyasal malzeme kullanılmadan tamamen doğal hali ile ahşap malzemeye plastik özellik kazandırılmakta ve dayanım süresi arttırılmaktadır.
Isıl İşlem Görmüş Ahşabın Özellikleri
Resim 1. Isıl İşlem Uygulanmış Ahşabın Özellikleri[1]
2.2. Tabakalı Ağaç Malzemeler
Teknelerde ağırlığın eşit dağılımı ve olabildiğince hafif malzeme kullanılmasına özen gösterilmeli. Bu konuda suya dayanıklı kontrplak ve yine suya dayanımlı kontratabla kullanıldığı gibi, yeni bir ürün olan Dendrolight olarak adlandırılan ve Resim 2’de görülen malzemelerde son dönemlerde tekne dekorasyonunun kullanımında tercih edilmektedir.
Hafif Panel Malzeme Dendrolight Kesiti
Resim 2. DendroLight Plaka Kesitleri[2]
Bu ürünlerin üretiminde kullanılan tutkallar yine suya ve korozyona dayanıklı olması gerekmekte dolayısıyla PÜR tutkal olarak adlandırılan poliüretan özellikli yapıştırıcılar kullanılmaktadır. Tekne mobilyası üretiminin tamamında kullanılan bu tutkalların en büyük özelliği suya dayanımının ve tutunma mukavemetinin yüksek olmasıdır.
Mobilyalarda kullanılan aksesuarlarda ahşapta olduğu gibi korozyona mukavemetli malzemelerden üretilmiş olması gerekmektedir. Özellikle metal aksesuarlar pirinç veya paslanmaz malzemeden imal edilmeli. Kullanılan vida veya bağlantı elemanları korozyona dayanımı yüksek malzemelerden üretilmiş olmalıdır. Aksi takdirde hızla korozyona uğrayıp kopma riski taşımaktadır. Dayanımı arttırmak için kullanılan uygun metal malzemeler verniklenerek dayanım arttırılmalıdır. Özellikle kapı veya kapak menteşeleri frenli ve açıldığında sabitlenebilir özelliklere sahip olması ayrıca piyasada yaygın tabiri ile marin olarak nitelendirilmiş veya adlandırılmış ürünler kullanılmalıdır. Bu ürünlerin yukarıda da değinildiği gibi kullanılan metalleri korozyona mukavemetli olduğu gibi mekanizmanın içerisinde kullanılan yağda aynı özelliklere haiz ve yüksek dayanımlı yağlayıcılardır.
Yine mobilyalarda kullanılacak olan tekstil ürünleri çürümeye karşı mukavemetli ve yanmaz özelliklere sahip olmalıdır.
[1] S.Korkut, H.Özdemir, “Thermowood (Isıl İşlem Görmüş Ahşap)” http://www.sabittuncel.com/thermowood-isil-islem-gormus-ahsap/
[2] S.Korkut, M.Kahramanoğlu, “Hafif Sandviç Panellerde Yeni Ekolojik Bir Ürün: DendroLight” http://www.sabittuncel.com/dendrolight/