Mobilyada Ambalajlama

Dr. Sabit TUNÇEL
Ağaçişleri End.Yük.Müh.
www.sabittuncel.com

1. Giriş

Sanayide üretilen her ürün nihai tüketiciye fonksiyonlarını ve görselliğini yitirmeden ulaşabilmesi için geçirdiği sürede koruma altında olması gerekir. Ürünlerin korunması yaygın bir ifade ile ambalaj olarak tanımlanan koruma yöntemi veya materyalleri ile olur.

Genellikle ilaç ve gıda sektöründe kullanılan ve gelişmiş ambalajlama yöntemlerinin uygulandığı bu sektörlerde, ürünün korunmasının yanı sıra tüketiciye sağlığa uygun (hijyenik) şartlarda ulaşması da ekstra önem kazanmaktadır.

Mobilya sektöründeki ambalajlama daha çok ürünü korumaya ve tüketiciye herhangi bir özelliğini yitirmeden ulaşmasını sağlayacak niteliklerde olmalıdır. Mobilya ürünlerinin hacimsel anlamda büyük ve ağır olması nedeni ile kullanılacak ambalaj tekniğinin de bu kriterlere yanıt verecek nitelikte olması önem kazanmaktadır.

Diğer bir bakış açısı ile ambalaj aslında içerisinde koruduğu veya sakladığı ürün hakkında müşterisine bilgi verecek görselliğe sahip, müşteri ile ürün arasındaki ilk teması kuracak veya dikkati üzerine çekecek önemli bir araçtır. Bu genel bilgiler ışığında mobilya ürünlerinin ambalajının nasıl olması gerektiği ve bu gerekliliği yerine getirecek ambalajlama teknikleri üzerinde durulacaktır.

2. Mobilya Ambalajının İçeriği

Mobilya ürünlerinin tüketiciye ulaşması için geçirdiği süreçte ambalaj içerisindeki ürünün çeşitli dış etkenlerden korunmasını en üst düzeyde sağlayacak şekilde olmalıdır. Bunun yanı sıra ürün ambalaj içerisinde doğru istifleme tekniğinde ve parçaların birbirine hasar vermesini önleyecek düzende olması önemlidir. Parçalı (demonte) olarak sevk edilen yerinde montajlı ürünlerde her parça ilk sefer hangi yerde ise her seferinde de aynı yerde olacak şekilde istifleme şablonu olmalıdır. Mobilya ürünleri kısmen veya tamamen montaj gerektirdiğinden paket içerisinde mutlaka açık ve net tariflendirilmiş montaj kılavuzu bulunmalıdır. Montaj kılavuzu ürün nihai tüketiciye ulaştığında herhangi bir tarafına zarar gelmeden kurulmasını sağlayacak en önemli etkendir. Tamamen veya kısmen parçalı ürünlerde parçaların bir birlerine bağlanmasını sağlayan bağlantı elemanlarının ilgili ürünün paketinde olması son derece önemlidir. Örneğin bir dolabın paketlenmiş hali dolap büyüklüğüne göre 2,3 veya daha fazla paketten oluşabilir. Eğer dolap yanları ile alt ve üst tablalara ayrı paketlerde ise bunların bağlanabilmesi için kullanılacak olan bağlantı elemanları (kavela, eksantrik çektirme vb.) montaj sırasına göre bakıldığında yan tablaların olduğu paket içerisinde olmalıdır. Hangi pakette hangi bağlantı elemanının olduğu montaj kılavuzunda numaralandırılmış olarak gösterilmelidir. Eğer bu dolabın kapakları başka bir pakette ise kapakta kullanılacak menteşelerinin de kapak paketinin içerisinde olması gerekir. Böyle bir hiyerarşi izlenmemesi durumunda, montajı yapacak olan kişinin, hangi parçayı nerede kullanılacağını çözebilmesi için tüm paketleri aynı anda açması ve yorumlaması gerekmektedir. Oysaki, parçalı mobilyanın montajında montajı yapan kişiye yorum bırakılmadan o ürünün toplanabilir olmasını sağlamak önemlidir. Aksi durumda ürünün hasarlanması ve montajının yapılamamasından kaynaklı olumsuz izlenim bırakması firmanın pazar payını etkileyecektir.

Ahşap mobilyaların ambalajında parçaların sevkıyat anında birbirlerine sürtünmemesi ve keskin köşelerin diğer parçalara zarar vermemesini sağlayacak şekilde koruyucu kullanılmalıdır. Özelikle mobilya köşeleri kolay deformasyona uğrama riski taşıdığından bu kısımlar köşe kartonu veya poliüretan köşe koruyucular ile korunmalıdır. (Şekil 1)

Şekil 1 Kenar ve Köşe koruyucular

Mobilyalar, doğal ahşap kaplamalı ve cilalı olabildiği gibi suni malzemeden üretilmiş ahşap görünümlü veya ahşap türevi malzemelerden de yaygın olarak üretilmektedir. Bu durumda farklı malzemelerin ambalajlama teknikleri veya ambalaj içerikleri de kısmen farklılık göstermektedir. Özelikle cilalı ürünlerde çizilme riskinin yüksek olması nedeni ile yüzey ve köşelerin korunmasına çok büyük özen göstermek gerekir. Tüm bunların yanı sıra cilalı mobilyanın UV ışınlarına karşı korunması da gerekmektedir. Bunun için her ne kadar UV ışınlarına dayanıklı laklar kullanılsa da doğal yüzeyi deforme etmeden yapılan verniklemede bunu %100 sağlamak olanaksızdır. Bu nedenle UV ışınlarını yüzeye almayacak şekilde ambalajlama yapılmalıdır.

Paketleme anında parçalar üst üste geliyor ise tüm yüzeyleri öncelikle dalgalı kraft malzeme ile sarılıp bunun üzeri ince poliüretan örtüler ile kaplanmalı, daha sonra diğer parça konmalı ve ürünün tamamı kutu içerisine konulduktan sonra boş kalan kısımlar ürünün paket içerisinde gezmesini önlemek için kalıplanmış poliüretan (strafor) Şekil 2 malzeme ile doldurulmalıdır. Kullanılacak koli sistemi mutlaka çift ondüleli (dopel) ve kraft malzemeden üretilmiş olmalı. Şekil 3 Bu dışarıdan gelecek olan darbeleri absorbe edecek ve içeriye yansıtmayacaktır. Eğer ürün için özel kalıplanmış poliüretan parçalar hazırlanmadıysa bunun yerine parçaların koli içerisinde gezinmesini önlemek için balonlu naylon ile tamamen sarılıp bantlanmalı veya balonlu naylon ısı ile yapıştırılıp oluşabilecek sürtünme önlenmelidir. Koli üzerinde, koli içeriğini gösteren liste veya resim bulunmalıdır.

Doğal ahşaptan yapılmış ve laklı ürünler 200°C ısıya ulaşan şiring makinesinde ambalajlama yapılmamalı. Bunun sakıncası yüzeye uygulanan lakın yüksek ısıda deformasyona uğraması sonucu yüzey kalitesinin bozulmasına ve naylon malzemenin ürün yüzeyine yapışmasına neden olacaktır.

Yine de ürünün pakete girdikten sonra (kolilendikten sonra) paketin daha stabil ve sağlam olması adına koli üzerinden şilingleme yapılabilir. Bu ise ihracat ürünlerinin deniz aşırı seyahatlerinde dışarıdan gelebilecek nemin önlenmesi açısından daha sağlıklı olmaktadır.

Karton kolilerin katmanları kullanılan malzemeye göre çeşitli adlar almaktadır. Yani malzeme kalitesi farklılık göstermektedir. Buna göre katmanlardaki malzemenin kalitesini siz ürününüzün korunma derecesine göre dilediğiniz kombinasyonda ürettirebilirsiniz. Ürününüz eğer doğal ahşap kaplamalı ve laklı bir ürün ise yüksek düzeyde koruma ihtiyacı var iken, laminat kaplamalı veya melamin kaplamalı bir ürün de korunma düzeyi 1 puan daha aşağıda olabilmektedir. Bunun nedeni ise malzemenin çizilme mukavemetinin laklı ürüne göre daha yüksek olmasından kaynaklanmaktadır.

Eğer ürününüz melaminli veya laminat kaplı ürün ise bu ürünlerde yüzeylerin çizilme riskinin az olması göz önüne alınarak üst üste gelen kısımlarına şerit şeklinde karton veya mantar ya da poliüretan bantlar konulabilir. Hatta malzemenin yüzeyde oynamasını önlemek için çift tarafı yapışkanlı banlar ile malzemeler üst üste konulabilir. Bu durumda hem malzemelerin oynaması hem de yüzeylerinin bir birlerine değmesi önlenmiş olacaktır. Bazı durumlarda düşük yapışma mukavemeti olan sıcak silikon malzeme ile de çift taraflı yapışkan bant mantığında bariyer olarak kullanılabilir. Buda aynı işlevi görecektir. Tercih tamamen üreticinin işletmesinde ki uygulama mantığına ve iş akışındaki organizasyonuna bağlıdır. Ama her iki uygulama şeklide olumlu sonuç vermektedir. Montaj anında paket açıldığında parçalar alınıp bant veya silikon rahatlıkla sökülebilmekte ve herhangi bir iz kalmamaktadır.

Melamin veya laminat kaplı ürünlerin ambalajlanmasında genellikle köşe kartonları ile ürünlerin köşeleri koruma altına alındıktan sonra şiringleme işlemi yapılarak parçaların paket içerisinde gezinmesinin önlenmesi amaçlanmaktadır. Şiring makinesinde malzeme belirli kalınlıktaki[1] naylon ile tamamen örtüldükten sonra 200°C’ye ulaşan ısı tünelinden geçerek naylonun paketlenecek malzemeyi tamamen sıkarak sarması işlemidir. Bu işlem yüksek ısıda yumuşayan naylonun normal ısı ortamına geldiğinde büzülerek paketi/malzemeyi sıkıca sarması ile ambalajlama işlemi gerçekleşmektedir. Şiring ile yapılan ambalajlama sonucunda paletli makinelerde[2] laminat veya melamin kaplı ürünün kenarlarına uygulanan PVC / ABS kenar bantlarını yapıştırılmasında kullanılan EVA bazlı yapıştırıcıların deformasyona uğramasına neden olmakta. Bu da kenar bandının yapışma kalitesini düşürmektedir. EVA bazlı tutkallar makine hızı ve diğer kısıtlara bağlı olarak 180–200°C ısıda ergimekte ve bu ısıdan çıktığı anda yapışma sağlanmaktadır. Böyle bir proseste oluşan ısının aynısı veya zaman-zaman daha yükseğini ambalajlama anında uygulamak, kenar bandının tutkal ile olan bitmiş reaksiyonunu tekrar aldığı ısı ile harekete geçirmekte. Dolayısıyla bant yapıştığı kenardan uzaklaşma eğilimine girmektedir. Sonuçta ergime noktasına gelen ancak ısının tamamını alamadığı için ergimeyen fakat yumuşayan tutkal malzeme kenarında çizgi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Kenar bandı ile malzemenin birleştiği kısım bir büyüteç yardımı ile bakıldığında, bant ile malzemenin arasının açıldığı ve bu aralığında tutkal ile dolduğu gözlenmektedir. Resim 1’de 12mp dijital makine ile 25cm uzaklıktan çekilmiş fotoğrafta şiring makinesinde ambalajlanmış bir parçanın kenar bantlarında oluşabilecek sorun gösterilmiştir. Ürün kalitesini etkileyen bu sakıncaları ortadan kaldırmak ve nihai tüketiciye temiz ve estetik açıdan rahatsızlık vermeyecek şekilde paketleme yapmak gerekmektedir.

2.1. Mobilyanın Ambalajlama Yöntemleri

Yukarıda kısaca verilen bilgiler doğrultusunda ambalajlama işleminin ürünü deforme etmeden korunmasını sağlayacak yöntemin içerisinde ısı ile yapılan işlem var ise bunun mobilya yüzeyine direkt uygulanmayacak şekilde arasında bariyer olması veya ısı işlemsiz ambalajlama yapılabilir yöntemler kullanılması önem kazanmaktadır. Bu durumda mevcut yöntemler içerisinde bu tanıma uygun olan ambalajlama şekli streç naylon kullanımıdır. Tabiî ki burada streç naylon sarma işlemi sevkıyat için tek başına uygulanacak bir yöntem değildir. Yine mobilyanın gerekli korumasını sağlayacak darbeleri kısmen yumuşatan özel ambalaj malzemeleri kullanılması gerekmektedir. Şiring ambalajlamada olduğu gibi tava veya koli sisteminin yanı sıra köşe koruyucu elemanlar ile balonlu naylon uygulaması ile dışarıdan gelebilecek darbeler kısmen emilerek mobilya dış zararlardan korunabilir durumda olmalıdır.

Streç sarma işlemi, sadece sevkıyat için gerekli olan ambalajlamanın dışında, fabrika içi taşımalarda da kullanılan pratik ve kolay uygulanabilir maliyeti düşük bir yöntem olması nedeni ile tercih edilmektedir. Özelikle palet üzerinde hareket gören malzemeler de, devrilme ve dağılmayı önlemek için streç ile sarıldıktan sonra, fortlift ile taşınabileceği gibi, yarı mamul stokları streç ile sarılarak raflarda istiflenebilir. Bu uygulamalar işletmenin üretim mantığı ile doğru orantılı olarak tercih edilmelidir.

Mobilya ambalajında balonlu naylon veya streç naylon ile sarma ya da vakumlama işlemi parçaların stabilitesini sağlamak ve deniz aşırı sevkıyatlarda dışarıdan gelebilecek su ve nemi önlemektir. Karton koli içerisinde iyi tasarlanmış bir diziliş söz konusu olduğunda (parçalar hiçbir şekilde oynamadan bir birini tamamlayan ölçü ve boyutlarda ise koli içerisinde boşluksuz dizilim sağlar ve hareket etmeyeceği için zarar görme riski azalır.) streç veya şiring ambalaj yapılmayabilir. Bu gibi durumlarda kolinin yüzeyi genellikle su geçirmez lak ile kaplanıp özel katlama teknikleri ile koli kilitlenebilir olmaktadır. Maliyeti yüksek olan bu uygulama genellikle ahşap aksesuar malzemelerde tercih edilmektedir. Demonte karton ambalaj mantığı Japon origami (kağıt katlama) sanatından esinlenerek ortaya çıkarılmaktadır.

Koli içerisindeki malzeme/malzemeler köşelerden veya kenarlardan koruyucu poliüretan malzeme kullanılarak askıya alınabilir ise dışarıdan gelebilecek darbelerden tamamen uzak kalacağı gibi askıda kalan malzeme sarsıntılardan da etkilenmeyecek ve koli içerisinde stabil kalacaktır.

3. Sonuç

Son dönemde yaygınlaşan demonte ve ambalajlı mobilya üretimi ile birlikte gelişen ambalajlama teknolojisi makinelere de yansımış ve işletmelerde ürün ölçüsüne özel koli ambalajlama yapabilen makineler geliştirilmiştir. Bu makinelerdeki çalışma mantığı ambalajlanacak malzeme makine bandında ilerlerken en boy ve yükseklik ölçüsü giriş sensörleri ile algılanıp paketlenecek malzeme boyutunda ondüle ambalaj malzemesi kesilip otomatik olarak malzeme üzerine sarılıp bantlanmaktadır. Böylece her farklı ölçüdeki ürün kısa sürede ambalajlanabilmektedir. Esnek üretim modeline uygun olan bu makineler ile ambalajlama maliyeti düştüğü gibi verimlilikte artmaktadır. Özellikle yoğun ürün çıkışı olan tesislerde tercih edilmektedir.

Ürünü dış etkenlerden koruyan ve nihai tüketiciye sorunsuz ulaşmasını sağlayan ambalajlama her sektörde olduğu gibi ahşap sektöründe ve özellikle mobilya sanayinde önem verilmesi gereken konuların başında gelmektedir.

Ürünün tasarım aşamasından itibaren başlayan ambalaj şekli ve ambalajın içerisindeki dizilişi de ayrı bir tasarım çözümlemesi olmalıdır. Ürünün tasarımı sadece görsellik, ergonomi ve işlevsellik değil, bunun kolay kurulum ve ambalaj çözümleri de aynı titizlik ile üzerinde çalışılması gereken konulardır.

5846 sayılı yasa gereği lütfen gerektiği gibi kaynak göstermeden alıntı yapmayınız

---

[1] Şiring makinelerinde kullanılan naylon malzeme kalınlığı mikron cinsinden ifade edilir. Mobilya sektöründe genellikle 8 veya 10 mikron kalınlığında naylon kullanılır.

[2] Contineu makineler : Paletli makineler veya sürekli makineler olarak ifade edilmektedir. Bu tür makinelerde iş parçası belirli bir hızda makine boyunca ilerlerken gerekli işlemler sırası geldikçe yapılmaktadır.